Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej aktywnie włączyło
się w przygotowanie i zorganizowanie rejonowych obchodów przypadającej w tym roku setnej
rocznicy wybuchu I wojny światowej. Samodzielnie zrealizowanym przez działalczy
Stowarzyszenia przedsięwzięciem była wystawa historyczna pt. "Wielka Wojna w Małopolsce
- bitwy, ludzie, miejsca", która z Muzeum w Myślenicach została przywieziona do Żegociny
w dniu 24 września do Żegociny. W ciągu 2 kolejnych dni działacze Stowarzyszenia
Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej im. Czesława Blajdy: Joanna Pastuszak, Tadeusz
Olszewski i Zdzisław Janiczek zainstalowali wystawę w sali widowiskowej Centrum Kultury,
Sportu i Turystyki w Żegocinie. Wystawa ta była jednym z elementów programu edukacyjnego
pod nazwą "Wielka Wojna w Małopolsce - pamięć i tożsamość",
zrealizowanego przez pięć oddziałów PTH (w Nowym Targu, Limanowej, Nowym Sączu,
Tarnowie i Myślenicach) i dofinansowanego ze środków Urzędu Marszałkowskiego Województwa
Małopolskiego w ramach Programu "Mecenat Małopolski".
Jako pierwsi, oglądnęli ją uczestniczy Rajdu Rowerowego
"Szlakiem cmentarzy I wojny światowej gmin: Łapanów, Nowy Wiśnicz, Trzciana,
Żegocina", którzy w godzinach południowych spotkali się tutaj z Wójtem Gminy
Jerzym Błoniarzem oraz Tadeuszem Olszewskim, który wygłosił pogadankę o I wojnie
światowej, jak również dokonał otwarcia wystawy, prezentując opisane tu i
przedstawione na archiwalnych mapkach, zdjęciach działania wojenne z okresu I wojny
światowej. Szczególną uwage zwrócił na operację limanowsko - łapanowską, której
tragiczną pamiątką są rozsiane w okolicy Żegociny cmentarze wojenne.
Oficjalny wernisaż tej wystawy miał miejsce w godzinach popołudniowych.
Gospodynią spotkania była Joanna Pastuszak - Prezes Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół
Ziemi Żegocińskiej im. Czesława Blajdy. Powitała uczestników spotkania i przybyłych
na nie gości, w tym: Magdalenę Dyląg - Prezes Zarządu Oddziału Polskiego Towarzystwa
Historycznego w Limanowej oraz historyków: Wacława Polakiewicza (m. in. autora książki
"Limanowa 1914" wydanej z serii "Historyczne bitwy") i dr Wiesława
Batora (historyka, pracownika naukowego Uniwersytetu Jagiellońskiego, prezesa
Galicyjskiego Towarzystwa Historycznego).
Wkrótce po rozpoczęciu spotkania głos zabrała Pani Magdalena
Dyląg. W swoim wystąpieniu mówiła o realizowanym projekcie edukacyjnym "Wielka
Wojna w Małopolsce - pamięć i tożsamość", którego elementem jest zainstalowana
właśnie w Żegocinie wystawa. Opowiedziała o wystawie i jej autorach. Przedstawiła
także zgromadzone na małej wystawce gry planszowe: "Walec parowy 1914" i
"Władcy Beskidów" oraz książki, w tym prace Komisji Wojskowości PTH, wydane
pt. "Małopolska i Podhale w latach Wielkiej Wojny 1914 - 1918".
Wernisażowi towarzyszyły dwa wykłady. Pierwszy, traktujący o genezie I
wojny światowej, nastrojach przed jej wybuchem i sytuacji po rozpoczęciu walk,
wygłosił Tadeusz Olszewski. Skoncentrował się na sytuacji w Żegocinie i okolicy.
Przedstawił nazwiska uczestników I wojny światowej z Żegociny i sąsiednich wiosek, którzy
w czasie I wojny, jako żołnierze armii austro - węgierskiej, dostali się do rosyjskiej
niewoli, odnieśli rany lub zginęli. Podał także nazwiska znanych, choć z pewnością
nie wszystkich legionistów z terenu gminy, walczących pod komendą Józefa Piłsudskiego.
Apelował o przywracanie pamięci o tych ludziach.
Kolejny wykładowca - historyk, autor książki "Limanowa 1914" -
Wacław Polakiewicz zaprezentował obszerny wykład o I wojnie światowej, koncentrując
się na przebiegu walk na Podhalu, w tym w ramach operacji limanowsko - łapanowskiej. Omówił
dokładnie przebieg działań wojennych w tym regionie, wskazał na duże znaczenie tej
kampanii. Wyraził żal, że nie może zaprezentować, będącej właśnie w druku
książki własnego autorstwa pt. "Podhalański Adwent 1914". Zachęcil do jej
przeczytania i krótka scharakteryzował zawartość.
O głos poprosił także Wójt Gminy Żegocina Jerzy Błoniarz,
który zachęcił do udziału w uroczystościach dnia następnego, tj,. soboty 28
września 2014 roku. Przypomniał, że są one organizowane w ramach ustanowionego przez
Radę Gminy Żegocina "Roku pamięci". Podziękował wszystkim, którzy
przyczynili się do urządzenia tej wystawy i zorganizowania wernisażu.
Głos zabrał także dr Wiesław Bator, wykładowca Uniwersytetu
Jagiellońskiego, historyk, ojciec Juliusza Batora - autora znanej książki "Wojna
Galicyjska", poświęconej walkom w Galicji w 1914 i 1915 r. Zasadniczy, wątkiem
jego krótkiego wystąpienia była informacja o niedawno utworzonym w Krakowie Galicyjskim
Towarzystwie Historycznym. Opowiedział o celach tej organizacji i zachęcił do
zapisywania się do niej, jak również do prezentowania w nim pamiątek rodzinnych.
Pełniąca rolę gospodyni wieczoru Joanna Pastuszak podziękowała
uczestnikom wernisażu i zachęciła do zwiedzania wystawy, która będzie eksponowana do
końca października br. Koniecznie powinni się z nią zapoznać pasjonaci historii
regionalnej oraz uczniowie starszych klas (gimnazjaliści, licealiści). Zwiedzanie jest
możliwe w godzinach pracy CKSiT, a w innym terminie po uzgodnieniu z członkami władz
Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Żegocińskiej.
Dodać także należy, że wystawa "Wielka Wojna - miejsca,
ludzie, bitwy" wypożyczona została dzięki uprzejmości Polskiego Towarzystwa
Historycznego - Oddział Limanowa. Jest jednym z elementów projektu "Utworzenie
szlaku cmentarzy I wojny światowej gmin: Łapanów, Nowy Wiśnicz, Trzciana,
Żegocina", realizowanego przez Wójta Gminy Żegocina, a dofinansowanego ze środków
programu unijnego "Leader". Po ekspozycji w Żegocinie będzie można ją
jeszcze oglądać w Muzeum Okręgowym w Nowym Sączu.
Wkład działaczy Stowarzyszenia w przygotowanie okolicznościowych uroczystości
jest większy. Tadeusz Olszewski opracował wydane nakładem gminy wydawnictwo "Szlak
Cmentarzy I Wojny Światowej Gmin Łapanów, Nowy Wiśnicz, Trzciana, Żegocina.
Informator turystyczny" i współuczestniczył w wytyczeniu i oznakowaniu opisanego
szlaku. Czesław Pączek prowadził centralną uroczystość na cmentarzu wojennym nr 302
w Żegocinie w dniu 29 września 2014 roku. Był także autorem odczytanego tam Apelu Pamięci.
Obaj członkowie naszej organizacji zostali podczas uroczystości galowej w
sali gimnastycznej udekorowani zostali przez Wicewojewodę Małopolskiego
Andrzeja Harężlaka przyznania przez Biskupa Polowego Wojska Polskiego Ks. Biskupa Józefa
Guzdka Medalami Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki. Wyróżnienia te
przyznane zostały za kształtowanie pamięci historycznej poprzez organizowanie uroczystości
historycznych i patriotycznych. Takie same medale otrzymali w tym dniu także: Ks. kanonik
Leszek Dudziak oraz Wójt Jerzy Błoniarz.
Setna rocznica wybuchu I wojny światowej stała się także okazją do
poszukiwań wiadomości o przebiegu tej wojny w Żegocinie i okolicy oraz o pochodzących
z tego terenu walczących i niekiedy także ginących żołnierzach wcielonych do armi
austro - węgierskiej oraz ochotniczo walczących w Legionach Józefa Piłsudskiego.
Zebrane przez Tadeusza Olszewskiego wspomnienia, opisy, zestawienia znajdują się w
naszych publikacjach (link na stronie pierwszej serwisu). |
