Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

NA UROCZYSTOŚCI W RUDZIE KAMERALNEJ - 18.09.2016

   Odział partyzancki kpt. Jana Dubaniowskiego "Salwy" należał w latach 1945 - 1947 do najbardziej aktywnych jednostek partyzanckich w Krakowskiem. Faktycznie będąc oddziałem poakowskim, od 1945 r. konsekwentnie uznawał swą przynależność do Narodowych Sił Zbrojnych. Wśród członków tego oddziału, podkomendnych "Salwy", byli mieszkańcy ówczesnej Gminy Trzciana:
- Kazimierz Liszka, "Chmura", ur. 16 lutego 1926 r. w Ujeździe, członek oddziału "Bacy" i "Pogroma". Ujawnił się w październiku 1945 r. W 1946 r. przystąpił do "Salwy". Ujawnił się w 1947 r. Po ujawnieniu współpracował z oddziałem Józefa Miki. Aresztowany w 1950 r. 31 stycznia 1951 r. śledztwo zostało umorzono wskutek amnestii.
-   Zygmunt Kącki, "Zych", "Kanciarz", ur. 21 stycznia 1926 r. w Ujeździe, ujawnił się 13 marca 1947 r., w dalszych latach współpracował z oddziałem Józefa Miki.
- Tadeusz Kępa, ur. 3 kwietnia 1922 r. w Łąkcie Górnej, ujawnił się w marcu 1947 r.
- Jan Czamara "Kruk", ur. 23 stycznia 1924 r. w Łąkcie Górnej, zginął w lutym 1947 roku w czasie potyczki z funkcjonariuszami UB w Limanowej.
   Stąd też zainteresowanie Stowarzyszenia tym tematem.
18 września społeczność Rudy Kameralnej była świadkiem podniosłej uroczystości. Dzięki społecznemu komitetowi postawiono tu pomnik ku czci kpt. Jana "Salwy" Dubaniowskiego i jego żołnierzy z oddziału NSZ "Żandarmeria", walczących z nowym systemem po II wojnie światowej, narzuconym przez Związek Sowiecki. Pomnik zlokalizowano przy świetlicy wiejskiej. Jest to kolejne miejsce upamiętniające postać kpt. "Salwy". Jego szczątki kryje grobowiec na cmentarzu parafialnym w Zakliczynie, a w miejscu jego tragicznej śmierci w rudzkim lesie postawiono niegdyś krzyż. Niezwykle wzruszona córka kpt. "Salwy" - pani Maria Dubaniowska-Guzdek w towarzystwie m. in. przedstawicieli samorządu odsłoniła kamień, na którym widnieje okolicznościowa tablica i godła Narodowych Sił Zbrojnych oraz Armii Krajowej.
   Wśród uczestników tej uroczystości była także skromna delegacja członków naszego Stowarzyszenia: Joanna Pastuszak oraz Zdzisław Janiczek z żoną, którzy przed pomnikiem złożyli wiązankę kwiatów. W końcowej części tej patriotycznej imprezy zaprezentowano inscenizację historyczną ukazującą walkę "Żandarmerii" z Milicją i żołnierzami Urzędu Bezpieczeństwa. Tydzień wcześniej Zdzisław Janiczek wraz żoną odwiedzili grób kpt. Dubaniowskiego na cemntarzu w Zakliczynie.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

 Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

Na uroczystości w Rudzie Kameralnej - 18.09.2016.

    Jan Dubaniowski ps. "Salwa" urodził się 21 września 1912 roku w Krakowie w rodzinie Leopolda Dubaniowskiego. Jako absolwent elitarnego korpusu kadetów od najmłodszych lat był wychowywany w duchu służby Ojczyźnie i w tradycjach walk o niepodległość. W korpusie kadetów zdał maturę, potem ukończył szkołę podchorążych artylerii i został żołnierzem służby stałej Wojska Polskiego.
Jako kapitan artylerii brał udział w kampanii wrześniowej i trafił do niemieckiego obozu dla jeńców - oficerów (Oflag II b). Po udanej ucieczce przybył do Krakowa, gdzie od 1942 r. był oficerem akowskiej konspiracji. Używał pseudonimów "Szarotka" i "Wycior". Dowodził odtwarzanym w podziemiu I dywizjonem 6. pułku artylerii ciężkiej AK. Latem 1944 r. wstąpił do oddziału partyzanckiego legendarnego rtm. Józefa Świdy ps. "Dzik", który przybył do Małopolski
   Potem Dubaniowski został przydzielony jako oficer taktyczny do Zgrupowania Oddziałów Partyzanckich "Odwet" w obwodzie myślenickim AK. Po zajęciu ziemi krakowskiej przez Armię Czerwona pozostał w konspiracji. Rozwiązanie Armii Krajowej przyczyniło się do poszukiwania przez Dubaniowskiego kontaktów z innymi środowiskami konspiracji niepodległościowej i w czerwcu 1945 r. nawiązał współpracę ze strukturami Narodowych Sił Zbrojnych, w ramach których, już pod pseudonimem "Salwa", objął dowództwo nad obwodem bocheńskim NSZ, jednak w głównej mierze, nadal bazował na lokalnych kadrach Armii Krajowej a nawet - ideowo odległych od NSZ - Batalionów Chłopskich.
   W listopadzie 1945 r. "Salwa" w porozumieniu z Trutym zarządził utworzenie nowego oddziału partyzanckiego, który - jako jednostka stale kwaterująca w lesie - będzie mógł być zarówno schronieniem dla "spalonych", jak i narzędziem czynnego zwalczania władz komunistycznych i ich administracji. 11 XI 1945 r. Dubaniowski wydał zarządzenie, które wszystkim zagrożonym członkom konspiracji dawało możliwość ochotniczego wstąpienia do oddziału, nad którym objął bezpośrednią komendę. W ten sposób powstał oddział partyzancki NSZ używający nazwy "Żandarmeria" albo też występujący pod nazwą "Salwa" - tożsama z pseudonimem dowódcy.
Z raportu sporządzonego przez "Salwę" w kwietniu 1946 r. wynika, że za główne zadania "Żandarmerii" Dubaniowski uważał paraliżowanie działalności władz komunistycznych, przygotowanie się do antysowieckich działań dywersyjnych na wypadek wybuchu nowej wojny i likwidacje pospolitych szajek bandyckich nękających ludność.
   Dubaniowskiego przeprowadzili szereg udanych akcji.
20 XI 1945 r. w zasadzce, partyzanci zlikwidowali w Raciechowicach dwóch funkcjonariuszy UB z Myślenic Jana Leśniaka i Bronisława Dybeła, którzy przybyli w celu aresztowania Józefa Miki "Wrzosa" z oddziału "Salwy".
28 XII 1945 r. w miejscowości Trzciana zlikwidowano komendanta posterunku MO w Łapanowie. 6 II 1946 r. żołnierze Dubaniowskiego zaatakowali posterunek MO w Łapanowie i po jego zajęciu dokonali aresztowania trzech funkcjonariuszy PUBP Bochnia, których najprawdopodobniej po przesłuchaniach, rozstrzelano trzy dni później.
12 II 1946 r. w Gdowie oddział "Salwy" zlikwidował sekretarza POP PPR, prezesa GS w Gdowie; 20 II 1946 r. zastrzelili funkcjonariusza PUBP w Bochni na drodze do Buczyny koło Łapanowa. Od 10 III 1946 r. trwała w powiecie bocheńskim kolejna akcja przeciw partyzantom.
31 III 1946 r. "Salwa" zamówił mszę żałobną za duszę zabitego Józefa Trutego, w kościele parafialnym w Łapanowie. Na ten sam dzień PPR-owcy zaplanowali przedreferendalny wiec propagandowy przed budynkiem szkoły powszechnej w Łapanowie.
Według różnych relacji i dokumentów zginęło od 7 do 10 ludzi. Wśród nich powiatowy komendant milicji z Bochni Stanisław Gruszka, funkcjonariusze bocheńskiego PUBP: Leon Piegza, Michał Stryjski, Franciszek Miałszygrosz, funkcjonariusze KP MO: Władysław Kurczab, Antoni Korta, Mieczysław Chałuda, Fryderyk Migdał (ciężko ranny, zmarł wkrótce potem).
   14 III 1947 r. Jan Dubaniowski wraz z kilkudziesięcioma podkomendnymi ujawnił się w PUBP w Bochni.
Już po kilku miesiącach okazało się, że Jan Dubaniowski, który osiadł w Krakowie, znowu musi szukać schronienia w oddziałach leśnych. W sierpniu 1947 r. w Kłaju (pow. bocheński) "Salwa" wraz z kilkoma dawnymi podkomendnymi stworzył oddział, który kontynuował działalność zbrojną.
    27 IX 1947 r. dwaj jego podkomendni ustawili na trasie posterunek, który kontrolował przejeżdżające pojazdy i ich pasażerów.
Poszukiwali towarów albo funduszy państwowych. Cel zrealizowali, kiedy zatrzymali ciężarówkę, którą jechał Stanisław Fijałek, kierownik skupu owoców Spółdzielni Rolniczo-Handlowej z Nowego Sącza. Partyzanci skonfiskowali 286 tys. zł. Państwowych pieniędzy, a kierownika i pasażerów puszczono wolno.
   Szybko zaalarmowane PUBP w Brzesku jeszcze tego samego dnia zorganizowało akcję pościgową i z miejsca zdarzenia ubowcy dojechali do najbliższej wsi - Rudy Kameralnej. Tam łatwo odnaleźli kwaterę partyzantów. Doszło do starcia, w wyniku którego poległ dowódca oddziału Jan Dubaniowski "Salwa". Pozostali zdołali się wycofać pod ostrzałem i powrócili w okolice Kłaja.
Kapitan Jan Dubaniowski jako jeden z nielicznych dowódców antykomunistycznego podziemia posiada swój grób. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Zakliczynie (w powiecie tarnowskim, woj. małopolskie).

Foto; Zdzisław Janiczek, opracowanie: Z. Janiczek, T. Olszewski. Źródło: www.zw.inv.pl

[wstecz]